Formowanie paletowych jednostek ładunkowych (PJŁ) to kluczowy element logistyki, który znacząco wpływa na efektywność transportu oraz bezpieczeństwo przewożonych towarów. Jednym z najistotniejszych parametrów przy tworzeniu PJŁ jest ich wysokość. Prawidłowo dobrana wysokość palety z ładunkiem gwarantuje stabilność podczas transportu, optymalne wykorzystanie przestrzeni ładunkowej oraz zgodność z wymogami bezpieczeństwa. W tym artykule szczegółowo omówimy zasady określania maksymalnej wysokości palety z ładunkiem oraz istotne czynniki, które należy uwzględnić podczas formowania paletowych jednostek ładunkowych.
Czym jest paletowa jednostka ładunkowa (PJŁ)?
Paletowa jednostka ładunkowa to zintegrowany zestaw składający się z palety oraz umieszczonych na niej towarów, które tworzą jedną spójną całość transportową. PJŁ stanowi podstawową jednostkę manipulacyjną w nowoczesnych łańcuchach dostaw, umożliwiając sprawne przemieszczanie towarów między różnymi ogniwami logistycznymi.
Kompletna PJŁ składa się z:
- Palety bazowej (najczęściej w standardzie EUR lub ISO)
- Ułożonych na niej towarów (w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych)
- Elementów zabezpieczających (folia stretch, taśmy, narożniki ochronne)
Prawidłowo sformowana jednostka ładunkowa powinna charakteryzować się wysoką stabilnością, zwartością oraz odpornością na uszkodzenia podczas transportu, przeładunku i magazynowania.
Standardy i ograniczenia wysokości PJŁ
Maksymalna wysokość palety z ładunkiem nie jest wartością uniwersalną – zależy od wielu czynników, w tym od standardów branżowych, ograniczeń infrastrukturalnych oraz wymogów bezpieczeństwa. Istnieją jednak powszechnie przyjęte normy, które warto znać i stosować.
Standardowa maksymalna wysokość paletowej jednostki ładunkowej w transporcie drogowym wynosi zazwyczaj 2,20-2,40 m (łącznie z paletą).
Główne ograniczenia wysokości PJŁ wynikają z:
Ograniczeń środków transportu
Wysokość przestrzeni ładunkowej w standardowych naczepach samochodowych wynosi około 2,70 m, co teoretycznie pozwala na załadunek palet o wysokości do 2,40 m. Należy jednak uwzględnić niezbędną przestrzeń manipulacyjną potrzebną podczas załadunku i rozładunku, która zwykle wynosi co najmniej 30 cm.
Standardów magazynowych
Regały magazynowe mają określone wymiary poziomów składowania. Typowa wysokość poziomu w regałach paletowych wynosi od 1,50 m do 2,20 m, co bezpośrednio wpływa na dopuszczalną wysokość składowanych jednostek ładunkowych. Przekroczenie tych wymiarów może uniemożliwić prawidłowe składowanie w systemach regałowych.
Wymogów stabilności
Wraz ze wzrostem wysokości PJŁ znacząco wzrasta ryzyko utraty stabilności. Zbyt wysokie jednostki ładunkowe są bardziej podatne na przewrócenie podczas transportu, przeładunku lub manipulacji, co może prowadzić do uszkodzenia towaru i zagrożenia bezpieczeństwa pracowników.
Czynniki wpływające na maksymalną wysokość PJŁ
Określając optymalną wysokość paletowej jednostki ładunkowej, należy wziąć pod uwagę szereg kluczowych czynników:
Rodzaj transportowanego towaru
Właściwości fizyczne produktów mają fundamentalne znaczenie przy określaniu maksymalnej wysokości PJŁ:
- Towary ciężkie i zwarte (np. napoje, konserwy) – zazwyczaj formuje się niższe jednostki ładunkowe ze względu na dużą masę i ryzyko przeciążenia dolnych warstw
- Towary lekkie i objętościowe (np. chipsy, pieczywo) – można formować wyższe jednostki ładunkowe, zachowując odpowiednią stabilność i wykorzystując przestrzeń transportową
- Towary delikatne – wysokość ograniczona jest wytrzymałością opakowań na nacisk oraz ryzykiem uszkodzenia produktów
Wytrzymałość opakowań
Opakowania znajdujące się w dolnych warstwach muszą wytrzymać nacisk wszystkich górnych warstw. Wytrzymałość na ściskanie (BCT – Box Compression Test) opakowań kartonowych jest kluczowym parametrem określającym maksymalną liczbę warstw, a tym samym wysokość PJŁ. Przekroczenie wytrzymałości opakowań prowadzi do ich deformacji i destabilizacji całej jednostki ładunkowej.
Wymagania odbiorców
Wielu odbiorców, szczególnie duże sieci handlowe i centra dystrybucyjne, określa własne standardy dotyczące maksymalnej wysokości przyjmowanych jednostek ładunkowych. Wynika to z ograniczeń ich infrastruktury magazynowej, systemów automatyki oraz procedur operacyjnych. Niestosowanie się do tych wymogów może skutkować odmową przyjęcia dostawy lub dodatkowymi kosztami manipulacyjnymi.
Praktyczne zasady formowania PJŁ o optymalnej wysokości
Aby prawidłowo określić i uzyskać optymalną wysokość paletowej jednostki ładunkowej, warto kierować się następującymi zasadami praktycznymi:
Obliczanie optymalnej liczby warstw
Aby obliczyć maksymalną liczbę warstw na palecie, należy zastosować następujący wzór:
Maksymalna liczba warstw = (Maksymalna dopuszczalna wysokość PJŁ – Wysokość palety) ÷ Wysokość pojedynczej warstwy towaru
Przykład: Jeśli maksymalna dopuszczalna wysokość PJŁ wynosi 2,20 m, wysokość palety to 0,15 m, a wysokość pojedynczej warstwy towaru to 0,25 m, to:
(2,20 m – 0,15 m) ÷ 0,25 m = 8,2 → można ułożyć maksymalnie 8 warstw towaru.
Testowanie stabilności
Po sformowaniu PJŁ niezbędne jest przeprowadzenie testu stabilności, który może obejmować:
- Próbę kontrolowanego nacisku na górną warstwę
- Test lekkiego przechylenia (w bezpiecznych granicach)
- Symulację warunków transportowych (np. wstrząsy, hamowanie)
- Sprawdzenie równomierności rozłożenia ciężaru na palecie
Jeśli jednostka ładunkowa wykazuje jakiekolwiek oznaki niestabilności, należy natychmiast zmniejszyć jej wysokość lub zastosować dodatkowe zabezpieczenia. Bezpieczeństwo transportu powinno zawsze być priorytetem.
Zabezpieczanie wysokich jednostek ładunkowych
W przypadku formowania wysokich jednostek ładunkowych szczególnie istotne jest ich odpowiednie zabezpieczenie:
- Foliowanie – wielokrotne owinięcie folią stretch z odpowiednim naprężeniem wstępnym znacząco zwiększa stabilność PJŁ; szczególnie ważne jest dokładne zabezpieczenie górnej i dolnej części jednostki ładunkowej
- Narożniki ochronne – zapobiegają uszkodzeniom krawędzi i zwiększają sztywność konstrukcji; są szczególnie przydatne przy wysokich jednostkach ładunkowych
- Przekładki stabilizujące – umieszczane między warstwami zwiększają stabilność i równomiernie rozkładają nacisk; mogą być wykonane z tektury, plastiku lub innych materiałów
- Taśmy spinające – stanowią dodatkowe zabezpieczenie dla szczególnie wysokich lub ciężkich ładunków; mogą być stosowane zarówno pionowo, jak i poziomo
Prawidłowo dobrana wysokość paletowej jednostki ładunkowej wraz z odpowiednim zabezpieczeniem zapewnia bezpieczeństwo transportu, optymalne wykorzystanie przestrzeni ładunkowej oraz minimalizację ryzyka uszkodzeń towaru. Formowanie PJŁ to proces wymagający uwzględnienia wielu wzajemnie powiązanych czynników, ale konsekwentne przestrzeganie przedstawionych zasad pozwoli na utworzenie stabilnych, bezpiecznych i efektywnych ekonomicznie jednostek ładunkowych.
